Paribasan

A

• Adang adang tètèsé embun , tegesé : nunggu barang kang durung pasti.
• Adigang, adigung, adiguna , tegesé : Ngandelaké kakuwatané, kaluhurané, lan kapinterané.
• Agama ageming aji , tegesé :
• Aja dumeh , tegesé :jangan nggaya
• Aja golèk wah, mengko dadi owah , tegesé :
• Aji godhong garing , tegesé : tak ada gunanya
• Ajining dhiri dumunung ana ing lathi, ajining raga ana ing busana , tegesé :
• Alon-alon waton kelakon , tegesé :biar lambat asal kesampaian
• Ambeg parama arta , tegesé : nguripi sakebehe sing cilik tekan sing gede
• Ana catur mungkur , tegesé :menghindari wicoro elek
• Ana dhaulaté ora ana begjané , tegesé :
• Anak polah bapak kepradah , tegesé :anak berbuat orang tua usaha
• Anak polah bapak kepradah , tegesé :anak berbuat orang tua yang menanggung
• Angon mangsa , tegesé :nunggu musim
• Angon ulat ngumbar tangan , tegesé :
• Asu belang kalung wang , tegesé :
• Asu gedhé menang kerahé , tegesé :yang gede menang
• Asu marani gebug , tegesé :
• Asu rebutan balung , tegesé :berebut yang tak bermanfaat
• Ati bengkong oleh oncong , tegesé :

B

• Baladéwa ilang gapité , tegesé :ora duwe doyo
• Banyu pinerang , tegesé :
• Bathang lelaku , tegesé :
• Bathok bolu isi madu , tegesé : Wong asor nanging sugih kapinteran.
• Becik ketitik, ala ketara , tegesé : becik lan ala bakalan ketara ing mburiné
• Belo melu seton , tegesé :
• Bubuk oleh leng , tegesé :
• Busuk ketekuk, pinter keblinger , tegesé :

C

• Canthing Jali , tegesé :
• Cathok gawel , tegesé :
• Car cor koyo kurang janganan , tegesé : waton omong (kakehan omong)
• Cebol nggayuh lintang , tegesé : Pepenginan sing mokal diwujudake
• Cecak nguntal empyak , tegesé :
• Cecak nguntal jagak, tegese :
• Cedhak kebo gupak , tegesé : yen cerak wong ala bakal ketularan alane
• Cincing cincing mekso klebus , tegesé : najan wis ngati-ati nanging tetep kena
• Criwis cawis , tegesé :

D

• Dahwèn ati opèn , tegesé :seneng melik darbeke wong liya
• Datan sisip salugut kolang-kaling pinara sasra , tegesé :jan pas banget
• Desa mawa cara negara mawa tata , tegesé :ing ngendi papan ana aturane
• Dhemit ora ndulit, setan ora doyan , tegese :Tansah diparingi slamet ora ana kang ngrusuhi
• Diwèhi ati ngrogoh rempela , tegesé : tansah rumongsa kurang
• Dom sumuruping banyu , tegesé :telik sandining mungsuh
• Dudu sanak dudu kadang, yen mati melu kelangan , tegesé :
• Dudutan lan aculan , tegesé :
• Durung pecus keselak besus , tegesé : duren duwe gawean selak kepengin rabi

 E

• Eman eman ora keduman , tegesé :
• Emban cindhe emban siladan , tegesé : Pilih kasih ora adil
• Embat-embat celarat , tegesé :
• Emprit abuntut bedhug , tegesé :
• Endhas gundhul dikepeti , tegesé :
• Enggon welut didoli udhet , tegesé : Panggoné wong pinter dipameri kapinteran sing ora sepirowa
• Entek jaraké , tegesé :
• Esuk dhelé sore témpé , tegesé : gak konsisten

F

G

• Gagak nganggo laring merak , tegesé :Wong ala kang ethok-ethok dadi wong becik
• Gajah alingan suket teki , tegesé :ketok ngegla
• Gajah elar , tegesé :
• Garang garing , tegesé :
• Gupak puluté ora mangan nangkané , tegesé :melu rekasane ora melu kepenake

H

• Holopis kuntul baris , tegesé : bareng-bareng/ gotong-royong

I

• Idu didilat manèh , tegesé :ngingkari janji sing wis diucapake
• Idu geni , tegesé :sak pocapane diturut (dipercaya)
• Ing ngarsa sung tuladha, ing madya mangun karsa, tut wuri andayani , tegesé :
• Iwak lumebu wuwu , tegesé :kejiret paekaning mungsuh

J

• Jajah desa milang kori , tegesé :ngumboro/ berkelana
• Jalma angkara mati murka , tegesé :
• Jalma limpat seprapat tamat , tegesé :wong kang duwur ilmune/ wong kang sekti
• Jamur ing mangsa katiga , tegesé : barang kang mustahil
• Jaran kerubuhan empyak , tegesé :
• Jarit lawas ing sampiran , tegesé :
• Jer basuki mawa beya , tegesé : untuk meraih keberhasilan diperlukan biaya
• Jati ketlusuban luyung , tegesé :kelebon mungsuh
• Jujul wuwul , tegesé :tambah

K

• Kacang mangsa ninggal lanjaran , tegesé :ora bedo adoh karo wong tuwane
• Kebo kabotan sungu , tegesé :wong kang kabotan tanggungan
• Kebo nusu gudèl , tegesé :belajar dengan yang lebih muda
• Kependem Pakem|Kependhem pakem , tegesé :
• Kutuk marani sunduk , tegesé :
• Kutuk nggendhong kemiri , tegesé :
• Kesandung ing warata, kebentus ing atawang , tegesé :tansah nemu cilaka
• Kendel ngringkel, dhadhag ora godag , tegesé :
• Kelacak kepathak , tegesé :
• Kebo bule mati setra , tegesé :
• Kebo ilang, tombok kandang , tegesé :
• Kebat kliwat gancang pincang , tegesé :
• Kandhang langit kemul méga , tegesé :ora duwe papan
• Kadang konang , tegesé :mung gelem srawung karo wong sugih / pangkat

• Kalah cacak menang cacak , tegesé :
• Katon koyo cempaka sawakul , tegesé :

L

• Lali karo baruté , tegesé :
• Ladak kecengklak , tegesé :
• Lahang karoban manis , tegesé :
• Lambe setumang kari samerang , tegesé :paring pitutur kang akeh banget
• Lanang kemangi , tegesé :
• Legan golèk momongan , tegesé :gawe perkara
• Lumpuh ngideri jagad , tegesé :angel kelakone

M

• Mikul dhuwur, mendhem jero , tegesé :ngurmati wong tuwa
• Mulat sarira angrasa wani, rumangsa melu andarbèni, wajib melu angrukebi , tegesé :wani tanggung-jawab
• Matang tuna numbak luput , tegesé :ketir-ketir atine (Indonesia = ketakutan)
• Meneng widara uleran , tegesé :
• Menthung koja kena sembagine , tegesé :
• Mrojol selaning garu , tegesé :pinunjul (pinter)

• Maju tatu mundur ajur , tegesé :sarwa ora kepenak
• Merangi tatal , tegesé :magawe kang ora ana gunane

N

• Nabok nyilih tangan , tegesé :
• Nawu lintang , tegesé :gaweyan/gegayuhan kang ora bakal kelakon
• Ngagar metu kawul , tegesé :
• Nglungguhi klasa gumelar , tegesé :entuk rejeki tanpa kangelan
• Nguyahi banyu segara , tegesé :kerja kang tanpa guna
• Ngrusak pager ayu , tegesé :
• Ngundhuh wohing pakarti , tegesé :
• Nguthik uthik macan dhédhé , tegesé :golek perkara
• Nguthik-uthik macan turu, tegese :golek perkara
• Nucuk ngiberake , tegesé :
• Nyangoni kawula minggat , tegesé :
• Nyunggi lumpang kentheng , tegesé :

O

• Obor blarak , tegesé :
• Opor bebek mentas awake dhewek , tegesé :hasil kreasine dhewe
• Ora gonja ora unus , tegesé :
• Ora ono banyu mili mendhuwur , tegesé :
• Ora ono kukus tanpa geni , tegesé :ananing kedadeyan mesti ana sebabe
• Ora tembung ora tawung , tegesé :
• Othak athik gathuk , tegesé :

P

• Pakulinan iku kodrat sing kapindho , tegesé :
• Palang mangan tandur , tegesé :
• Pandhitane antaké , tegesé :
• Pupur sak durungé benjut , tegesé :

R

• " Rawé-rawé rantas malang-malang putung , tegesé : segala rintangan akan di babat habis
• Rebut balung tanpa isi , tegesé :rebutan barang kag ora migunani
• Rindik asu digithik , tegesé : cepet banget

S

• Sabaya pati, sabaya mukti , tegesé : urip bebarangan dalam keadaan suka dan duka
• sadumuk bathuk, sanyari bumi , tegesé :mempertahan tanah sampai titik darah penghabisan
• Sandhing kebo gupak , tegesé :
• sapa gawé nganggo , tegesé :
• Sapa sira sapa ingsun , tegesé :
• Sedhakep awé awé , tegesé :
• Sembur sembur adus, siram siram bayem , tegesé :
• Sepi ing pamrih rame ing gawe , tegesé :
• Sing bisa rumangsa, aja rumangsa bisa , tegesé :
• Sugih tanpa bandha, digdaya tanpa aji, nglurug tanpa bala, menang tanpa ngasorake , tegesé :
• Sumur golek timba , tegesé :

T

• Tega larané ora tega patiné , tegesé :
• Tembang rawat-rawat, ujaré bakul sinambérawa , tegesé :kabar
• Timun jinara , tegesé :
• Timun mungsuh duren , tegesé :
• Tumbak cucukan , tegesé :seneng wadul
• Tuna sathak bathi sanak , tegesé :
• Tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati , tegesé :

U

• Ubaya saksi , tegesé :
• Ubut saksi , tegesé :
• Udan gemblong omahe wong, udan gaplek omahe dhewe, meksa luwih becik ing omahe dhewe , tegesé :
• Ulah semu , tegesé :
• Ujaring wong pepasaran , tegesé :
• Ula marani gebug , tegesé :
• Ulangan cumbon , tegesé :
• Ulat madhep ati arep , tegesé :
• Ula-ula dawa , tegesé :
• Undhaking pawarta sudaning kiriman , tegesé :
• Undhaking pawarta sudaning titipan , tegesé :
• Undha usuk , tegesé :
• Ungak-ungak pager arang , tegesé :
• Unjal angempan , tegesé :
• Upaya prabeda , tegesé :
• Upaya saksi , tegesé :
• Urik klelet candhu tike , tegesé :
• Urun rembug , tegesé :melu omong
• Urun wudhu , tegesé :
• Usung-usung lumbung , tegesé :
• Utange nurut wulu , tegesé :utange akeh banget
• Utang lara nyaur lara, utang pati nyaur pati , tegesé :balas dendam
• Utang nyaur, nyilih ambalekake , tegesé :balas dendam
• Uwot gedebog , tegesé :
• Uyah kecemplung segara , tegesé :ora ana tilase (tabete)

W

• Witing tresna jalaran saka kulina , tegesé :
• Wiwit kuncung nganti gelung , tegesé :wiwit nom nganti tuwa
• Wong legan golek momongan , tegesé :golek perkara

Y

• Yitna yuwana lena kena , tegesé :
• Yiyidan mungging rampadan , tegesé :
• Yoga anyangga yogi , tegesé :

Sumber http://incubator.wikimedia.org